I. Quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở

- Quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở là quyền cơ bản của công dân được quy định trong Hiến pháp và các văn bản pháp luật liên quan.

Nhà ở của người dân

- Mỗi người đều có nơi ở hợp pháp và được pháp luật bảo vệ, không ai được tự ý xâm phạm, khám xét, cưỡng chế, vào chỗ ở của người khác nếu không có căn cứ pháp luật.

Quyền sở hữu của công dân được pháp luật bảo đảm

- Điều 22, Hiến pháp năm 2013: "Công dân có quyền có nơi ở hợp pháp. Không ai được xâm phạm chỗ ở của công dân. Việc khám xét chỗ ở do luật định."

- Điều 12, bộ luật Tố tụng hình sự 2015: “Không ai được vào chỗ ở của người khác nếu không được người đó đồng ý, trừ trường hợp do cơ quan có thẩm quyền tiến hành theo luật.”

II. Một số quy định cơ bản của pháp luật về quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở

Theo pháp luật Việt Nam, các hành vi sau đây là vi phạm quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở:

- Tự ý xông vào nhà người khác khi chưa được sự đồng ý.

- Khám xét nhà ở, nơi ở trái pháp luật.

- Lắp camera, ghi âm, quay lén trong không gian riêng tư của người khác mà không được đồng ý.

- Cưỡng chế, phá cửa, đập khóa, vào nhà khi không có lệnh của cơ quan có thẩm quyền.

Ví dụ 1: Ông B nghi ngờ hàng xóm (anh C) ăn trộm gà nhà mình nên đã đập khóa cửa, xông vào nhà anh C để kiểm tra mà không có sự đồng ý hoặc lệnh của cơ quan có thẩm quyền. Đây là hành vi xâm phạm chỗ ở trái pháp luật.

III. Hậu quả của hành vi vi phạm quyền về chỗ ở

* Những hành vi xâm phạm chỗ ở của công dân gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng:

- Làm người dân cảm thấy bất an, lo lắng trong chính ngôi nhà của mình.

- Gây tổn hại đến lòng tin của nhân dân đối với cán bộ, công chức nhà nước.

- Làm mất ổn định trật tự xã hội, tăng nguy cơ mâu thuẫn, kiện tụng.

- Nếu cán bộ, công an vi phạm, còn ảnh hưởng đến uy tín cơ quan công quyền.

* Các hình thức xử phạt đối với hành vi vi phạm:

Xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật

- Xử phạt hành chính.

Theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP: Vi phạm về xâm phạm chỗ ở của người khác thì bị phạt tiền từ 5 triệu đến 10 triệu đồng.

- Xử lý hình sự.

Theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017):

+ Điều 158, tội xâm phạm chỗ ở của người khác. Người nào trái pháp luật xâm phạm chỗ ở của người khác có thể bị: Phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.

+ Điều 319, tội xâm phạm bí mật hoặc an toàn nơi ở của người khác bằng phương tiện điện tử. Người nào lắp thiết bị nghe lén, ghi hình, theo dõi trong nhà người khác mà không được phép có thể bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.