Bài 21. Phương pháp, phương tiện hỗ trợ thiết kế kĩ thuật (tiết 1) SVIP

I. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT CHUNG HỖ TRỢ THIẾT KẾ KĨ THUẬT

- Các phương pháp và kĩ thuật phổ biến trong thiết kế kĩ thuật:

+ Phương pháp động não (Brainstorming).

+ Phương pháp sơ đồ tư duy (Mindmap).

+ Phương pháp điều tra.

+ Phương pháp SCAMPER.

+ Kĩ thuật đặt câu hỏi.

- Các phương pháp và kĩ thuật khác như:

+ Checklist (bảng kê).

+ PMI (phân tích điểm mạnh yếu và tính thú vị). 

+ Nghiên cứu tài liệu, thuyết trình, bảng đánh giá Rubric,...

1. Phương pháp động não (Brainstorming)

- Huy động ý tưởng mới và sáng tạo để giải quyết vấn đề trong quá trình thiết kế.

- Hoạt động thông qua thảo luận, nêu các ý tưởng tập trung vào vấn đề, không hạn chế các ý tưởng, từ đó rút ra những ý tưởng vượt trội nhất.

- Phương pháp động não có thể được sử dụng trong tất cả các bước của quy trình thiết kế kĩ thuật.

- Trong đó, phương pháp này được sử dụng nhiều trong các bước:

+ Xác định vấn đề.

+ Đề xuất, đánh giá và lựa chọn giải pháp.

+ Thử nghiệm, kiểm chứng giải pháp.

+ Điều chỉnh thiết kế.

2. Phương pháp sơ đồ tư duy (Mindmap)

- Sơ đồ tư duy sử dụng từ khóa chính kết hợp với:

+ Đường nối, mũi tên, hình ảnh, kí hiệu và màu sắc theo quy tắc đơn giản.

=> Giúp xây dựng sơ đồ tổng quát, dễ hiểu.

- Lợi ích:

+ Hệ thống hoá và sắp xếp những suy nghĩ theo trực quan.

+ Tổng hợp, phân tích thông tin để giải quyết vấn đề hay ghi nhớ hiệu quả.

- Ứng dụng trong quy trình thiết kế:

+ Giai đoạn xác định vấn đề, tìm hiểu tổng quan và xác định yêu cầu giúp thể hiện rõ bối cảnh cụ thể của vấn đề.

+ Đánh giá nguồn lực để giải quyết vấn đề.

+ Làm rõ các yêu cầu kĩ thuật và mục tiêu sản phẩm.

3. Phương pháp điều tra

- Là phương pháp thu thập thông tin từ nhiều người cùng lúc, sử dụng bảng hỏi in sẵn.

- Người được hỏi trả lời bằng cách đánh dấu vào các ô tương ứng theo quy ước riêng.

- Phương pháp điều tra được áp dụng trong giai đoạn xác định vấn đề và kiểm chứng giải pháp nhằm:

+ Thu thập thông tin để xác định mục tiêu nghiên cứu.

+ Xác định vấn đề cần giải quyết, yêu cầu cần đạt của sản phẩm.

+ Đánh giá sản phẩm.

- Các hình thức điều tra:

+ Phỏng vấn trực tiếp.

+ Qua điện thoại.

+ Thư tín hoặc internet.

4. Kĩ thuật đặt câu hỏi

- Kĩ thuật đặt câu hỏi giúp thu thập thông tin và giải quyết vấn đề trong thiết kế kĩ thuật.

- Từ đó xây dựng kế hoạch giải quyết vấn đề và cải tiến sản phẩm theo nhu cầu thực tiễn.

- Phương pháp 5W1H sử dụng các câu hỏi:

+ Cái gì (What), Ở đâu (Where).

+ Khi nào (When).

+ Tại sao (Why).

+ Ai (Who).

+ Như thế nào (How).

- Kĩ thuật đặt câu hỏi được sử dụng trong hầu hết các giai đoạn của thiết kế kĩ thuật.

- Trong đó, kĩ thuật này được sử dụng có hiệu quả cao trong giai đoạn:

+ Xác định vấn đề.

+ Tìm hiểu tổng quan.

+ Xác định yêu cầu của sản phẩm.

5. Phương pháp SCAMPER

- SCAMPER (tên phương pháp được cấu tạo từ chữ cái đầu của một nhóm từ tiếng Anh):

+ Là phương pháp tư duy sáng tạo để cải thiện sản phẩm, quy trình, dịch vụ hoặc phát triển sản phẩm mới.

+ Phương pháp này dựa vào việc đặt và giải đáp các câu hỏi thuộc bảy phương diện khác nhau.

- Các phương diện gồm:

+ Thay thế (Substitute).

+ Kết hợp (Combine).

+ Thich nghi (Adapt).

+ Thay đổi (Modify).

+ Đổi cách dùng (Put to other uses).

+ Loại ra (Eliminate).

+ Sắp xếp lại, đảo ngược (Rearrange, Reverse).

- Kĩ thuật này đảm bảo sự đa dạng về góc nhìn, thủ thuật.

- Phương pháp SCAMPER được sử dụng trong các giai đoạn như:

+ Đề xuất, đánh giá, lựa chọn giải pháp.

+ Xây dựng nguyên mẫu cho giải pháp, điều chỉnh thiết kế.

II. CÁC PHƯƠNG TIỆN HỖ TRỢ THIẾT KẾ KĨ THUẬT

Các phương tiện chính để thực hiện các bước của thiết kế kĩ thuật gồm:

- Tài liệu và công cụ hỗ trợ:

+ Tài liệu, sơ đồ, sách báo, internet, giấy và bút màu, máy tính.

+ Phần mềm thiết kế, mô phỏng, máy quay video, dụng cụ đo, máy móc gia công vật liệu.

- Dụng ghi chép:

+ Các loại bút màu, bút nhỏ, giấy nhớ, giấy màu,...

- Thiết bị điện tử và các phần mềm:

+ Máy tính, điện thoại thông minh.

+ Các phần mềm hỗ trợ soạn thảo, tính toán, trình chiếu, lập sơ đồ tư duy, vẽ Poster.

+ Phần mềm hỗ trợ vẽ kĩ thuật như AutoCAD, SolidWorks, Tinkercad, ScatchUp,... (biểu diễn vật thể dưới các góc độ 2D và 3D).

+ Phần mềm khảo sát và xử lí thông tin, phần mềm tìm kiếm thông tin, phần mềm hỗ trợ in 3D,...

- Dụng cụ đo:

+ Thước đo độ dài, thước đo góc, panme, ê ke, com pa.

+ Đồng hồ bấm giờ, nhiệt kế, bình chia độ.

- Vật liệu:

+ Tấm mica, tấm xốp, tấm nhựa, gỗ, tấm kim loại,...

- Dụng cụ và thiết bị gia công vật liệu:

+ Cưa tay, dũa, đục, máy khoan, máy cắt, máy hàn,...