I. Thị trường là gì?

- Khái niệm: Thị trường là nơi diễn ra các hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa và dịch vụ giữa người bán và người mua.
- Hình thức:

+ Trực tiếp như: Chợ, siêu thị...

Ví dụ: Chợ đầu mối hoa quả Long Biên.

Chợ đầu mối hoa quả Long Biên

+ Gián tiếp như: Sàn thương mại điện tử...

Ví dụ: Các sàn thương mại điện tử như Shopee, Tiki, Lazada.

II. Các loại thị trường

1. Phân loại theo đối tượng giao dịch

- Thị trường hàng hóa: Nơi mua bán các sản phẩm vật chất như lương thực, thực phẩm, quần áo, xe máy…

Ví dụ: Chợ đầu mối nông sản, siêu thị, cửa hàng điện máy.

Siêu thị

- Thị trường dịch vụ: Giao dịch các loại dịch vụ như vận tải, du lịch, giáo dục, y tế…

Ví dụ: Công ty du lịch bán tour, bệnh viện tư cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh.

- Thị trường lao động: Nơi người lao động bán sức lao động còn doanh nghiệp thì mua sức lao động để sản xuất.

Ví dụ: Các sàn tuyển dụng online như TopCV, VietnamWorks.

- Thị trường tài chính – tiền tệ: Nơi diễn ra hoạt động vay, cho vay, đầu tư, gửi tiền, mua bán cổ phiếu, trái phiếu, ngoại tệ…

Ví dụ: Thị trường chứng khoán, thị trường ngoại hối (forex), ngân hàng.

2. Phân loại theo phạm vi địa lý

- Thị trường địa phương: Diễn ra trong phạm vi một khu vực, địa phương nhỏ.

Ví dụ: Chợ xã, cửa hàng trong phường.

- Thị trường trong nước: Các hoạt động trao đổi diễn ra trên toàn lãnh thổ quốc gia.

Ví dụ: Mạng lưới siêu thị trong cả nước như VinMart, Bách Hóa Xanh.

- Thị trường quốc tế: Nơi diễn ra các hoạt động mua bán giữa các quốc gia.

Ví dụ: Việt Nam xuất khẩu vải thiều sang Nhật Bản, cà phê sang châu Âu, nhập khẩu ô tô từ Nhật Bản.

Vải thiều Việt Nam tại thị trường Nhật Bản

3. Phân loại theo mức độ cạnh tranh

- Thị trường cạnh tranh hoàn hảo: Có rất nhiều người mua và người bán, không ai có thể thao túng giá cả.

Ví dụ: Thị trường nông sản tươi tại chợ.

- Thị trường cạnh tranh không hoàn hảo: Có một số doanh nghiệp lớn chi phối thị trường, giá cả bị điều chỉnh bởi nhà sản xuất.

Ví dụ: Thị trường điện thoại di động với các hãng lớn như Apple, Samsung.

- Thị trường độc quyền: Chỉ có một doanh nghiệp duy nhất cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ.

Ví dụ: EVN độc quyền cung cấp điện sinh hoạt tại Việt Nam.

III. Các chức năng cơ bản của thị trường

- Chức năng thực hiện giá trị và giá trị sử dụng của hàng hóa: Hàng hóa chỉ thật sự có giá trị khi được mang ra trao đổi, mua bán.

Ví dụ: Một chiếc áo may xong nếu không được bán ra thì chỉ là hàng tồn kho chưa thực hiện được giá trị và công dụng.

- Chức năng thông tin: Giá cả hàng hóa và hành vi mua – bán trên thị trường giúp người sản xuất, người tiêu dùng và nhà quản lý nắm bắt được tình hình kinh tế.

Ví dụ: Giá xăng tăng đột ngột báo hiệu chi phí vận tải tăng, kéo theo nhiều loại hàng hóa khác tăng theo.

- Chức năng điều tiết sản xuất và tiêu dùng:

+ Thị trường định hướng cho người sản xuất nên làm ra cái gì, số lượng bao nhiêu, vào thời điểm nào.

+ Người tiêu dùng thì sẽ lựa chọn sản phẩm dựa vào giá cả, nhu cầu và chất lượng.

Ví dụ: Nhu cầu tiêu dùng sữa hạt tăng khiến nhiều doanh nghiệp chuyển hướng sản xuất sữa thực vật thay vì sữa bò.

- Chức năng kích thích sáng tạo, cạnh tranh: Các chủ thể tham gia thị trường buộc phải đổi mới sản phẩm, cải thiện chất lượng, hạ giá thành để thu hút khách hàng.

Ví dụ: Cuộc cạnh tranh giữa các hãng điện thoại khiến sản phẩm ngày càng đẹp, nhiều tính năng hơn, giá cả phù hợp hơn.