Chủ đề chung 1: Các cuộc đại phát kiến địa lí SVIP

1. Nguyên nhân và điều kiện của các cuộc đại phát kiến địa lí

a. Nguyên nhân

- Giữa thế kỉ XV, nhu cầu nguyên liệu, vàng bạc và mở rộng thị trường ở các nước Tây Âu ngày càng tăng.

- Tuy nhiên, các con đường buôn bán truyền thống qua Địa Trung Hải bị người Ả Rập và Thổ Nhĩ Kỳ độc chiếm, hàng hoá bị cướp đoạt.

=> Nhu cầu tìm kiếm con đường mới sang phương Đông trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

b. Điều kiện

- Người châu Âu vẽ bản đồ và hải đồ, ghi lại các vùng đất, hòn đảo, bến cảng dựa trên hiểu biết về Trái Đất và các đại dương.

- Các nhà hàng hải nghiên cứu hải lưu và hướng gió, sử dụng la bàn và nam châm để đi trên sông, biển khi không có Mặt Trời hay sao.

- Kỹ thuật đóng tàu tiến bộ, tạo ra tàu dài, có bánh lái và buồm lớn, như tàu Ca-ra-ven, để vượt đại dương.

- Bảo trợ của các nhà nước phong kiến ở châu Âu đã tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc phát kiến địa lý.

 
Hình 1: Tàu Ca-ra-ven (hình vẽ)

2. Một số cuộc đại phát kiến địa lí

 Với vị trí địa lí thuận lợi, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha là những nước tiên phong trong các cuộc thám hiểm, khám phá những vùng đất mới.

Hình 2. Lược đồ một số cuộc phát kiến địa lí lớn

a. C. Cô-lôm-bô và cuộc thám hiểm tìm ra châu Mỹ (1492 - 1502)

- Tháng 8 - 1492, C. Cô-lôm-bô cùng đoàn thuỷ thủ Tây Ban Nha rời cảng, đi về hướng Tây.

- Sau hơn 2 tháng lênh đênh trên biển, ông và đoàn thuỷ thủ đến các đảo thuộc vùng biển Ca-ri-bê.

- Cô-lôm-bô nghĩ rằng đã đến "Đông Ấn Độ", nhưng thực tế là châu Mỹ, nơi ông được coi là người phát hiện.

- Vào 1493, 1498 và 1502, ông thực hiện ba cuộc thám hiểm thêm đến châu Mỹ.

b. Cuộc thám hiểm vòng quanh Trái Đất của Ph. Ma-gien-lăng (1519 - 1522)

- Tháng 9 - 1519, đoàn thám hiểm của Ph. Ma-gien-lăng rời Tây Ban Nha, tìm tuyến đường biển tới quần đảo Gia vị.

- Sau khi khám phá eo biển Ma-gien-lăng ở cực Nam châu Mỹ, đoàn tiến vào đại dương mà Ma-gien-lăng gọi là Thái Bình Dương.

- Cuối năm 1520, sau nhiều ngày lênh đênh, đoàn đến Phi-líp-pin, nơi Ma-gien-lăng thiệt mạng trong cuộc đụng độ với thổ dân.

- Tháng 9 - 1522, dưới sự chỉ huy của S. Ê-ca-nô, đoàn quay về Tây Ban Nha, chứng minh Trái Đất có hình cầu.

3. Tác động của các cuộc đại phát kiến địa lí

a. Tích cực

- Các cuộc đại phát kiến địa lí mở rộng buôn bán toàn cầu, thúc đẩy thương nghiệp và công nghiệp, giúp tầng lớp thương nhân và chủ xưởng ở Tây Âu làm giàu.

- Các cuộc phát kiến mở ra con đường và vùng đất mới, tăng cường và mở rộng giao lưu văn hoá giữa các dân tộc.

b. Tiêu cực

- Nền kinh tế phát triển nhanh khiến người lao động, đặc biệt là nông dân, ngày càng bần cùng hoá.

- Các cuộc phát kiến địa lí dẫn đến nạn buôn bán nô lệ và cướp bóc thuộc địa.