Dinh dưỡng và tiêu hóa ở người SVIP

I. KHÁI NIỆM CHẤT DINH DƯỠNG VÀ DINH DƯỠNG

Dinh dưỡng là quá trình cơ thể tiếp nhận, chuyển hóa và sử dụng các chất dinh dưỡng từ thức ăn nhằm duy trì sự sống.

Chất dinh dưỡng là những thành phần có trong thức ăn, giúp cung cấp nguyên liệu để xây dựng cơ thể và tạo năng lượng cho các hoạt động sống.

Chất dinh dưỡng bao gồm:

- Nhóm sinh năng lượng: Protein, lipid, carbohydrate.

- Nhóm không sinh năng lượng: Vitamin, chất khoáng, nước.

Mối quan hệ giữa quá trình tiêu hóa thức ăn và dinh dưỡng:

II. TIÊU HÓA Ở NGƯỜI

1. Cấu tạo và chức năng của hệ tiêu hóa

Hệ tiêu hóa ở người bao gồm ống tiêu hóa và tuyến tiêu hóa.

- Các cơ quan trong ống tiêu hóa: Khoang miệng, hầu, thực quản, dạ dày, ruột non, ruột già, hậu môn.

- Các tuyến tiêu hóa: Tuyến nước bọt, tuyến vị, gan, túi mật, tuyến tụy, tuyến ruột.

Cấu tạo hệ tiêu hóa ở người

Chức năng của hệ tiêu hóa: Biến đổi thức ăn thành các chất dinh dưỡng mà cơ thể có thể hấp thụ được, loại bỏ chất thải ra khỏi cơ thể.

2. Quá trình tiêu hóa ở người

a. Tiêu hóa ở khoang miệng

- Tiêu hóa cơ học: Nhai, nghiền, đảo trộn thức ăn.

- Tiêu hóa hóa học: Một phần tinh bột chín được biến đổi thành đường maltose nhờ enzyme amylase.

b. Tiêu hóa ở dạ dày

- Tiêu hóa cơ học: Co bóp → thức ăn được nghiền, đảo trộn, thấm đều dịch vị.

- Tiêu hóa hóa học: Một phần protein được biến đổi nhờ enzyme pepsin.

c. Tiêu hóa ở ruột non

- Tiêu hóa cơ học: Co bóp → thức ăn thấm đều dịch tụy, dịch mật và dịch ruột.

- Tiêu hóa hóa học: Các chất dinh dưỡng được biến đổi thành những chất đơn giản (cơ thể có thể hấp thụ được) nhờ các enzyme tiêu hóa.

d. Tiêu hóa ở ruột già và trực tràng

- Hấp thụ nước và một số chất khác.

- Tạo phân.

III. MỘT SỐ BỆNH VỀ ĐƯỜNG TIÊU HÓA

Một số bệnh về đường tiêu hóa bao gồm sâu răng, viêm loét dạ dày - tá tràng,...

Cần hình thành thói quen ăn uống và sinh hoạt hợp lí để giữ gìn sức khỏe và phòng ngừa các bệnh về đường tiêu hóa.

1. Sâu răng

- Là hiện tượng cấu trúc răng bị phá huỷ.

Sâu răng

- Nguyên nhân: Do vi khuẩn.

- Biện pháp phòng chống: Vệ sinh răng miệng đúng cách, khám răng định kì.

2. Viêm loét dạ dày - tá tràng

- Là tình trạng lớp niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng bị sưng, viêm.

- Nguyên nhân chính: Do vi khuẩn Helicobacter pylori.

- Yếu tố làm tăng nguy cơ bị bệnh: Ăn uống, sinh hoạt không điều độ, lạm dụng đồ uống có cồn,...

- Triệu chứng: Chán ăn, đầy bụng, buồn nôn, khó tiêu, ợ hơi,...

- Biện pháp phòng chống: Duy trì chế độ khoa học, nghỉ ngơi hợp lí, sinh hoạt điều độ, giữ tinh thần thoải mái.

Dạ dày và tá tràng bị viêm loét

IV. CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG Ở NGƯỜI

Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lí giúp cơ thể phát triển và phòng tránh bệnh, tật.

- Chế độ dinh dưỡng của con người phụ thuộc vào nhiều yếu tố (giới tính, độ tuổi, điều kiện môi trường sống, tính chất công việc,...).

- Nguyên tắc lập khẩu phần ăn:

- Giá trị dinh dưỡng của thức ăn phụ thuộc vào lượng chất hữu cơ, vitamin, muối khoáng và năng lượng mà nó cung cấp.

V. AN TOÀN VỆ SINH THỰC PHẨM

An toàn vệ sinh thực phẩm là giữ cho thực phẩm không bị nhiễm khuẩn, nhiễm độc và biến chất gây hại đến sức khỏe con người.

- Một số thực phẩm không an toàn:

+ Thực phẩm bị nhiễm các sinh vật gây hại (vi khuẩn, nấm mốc,…).

Thực phẩm bị nấm mốc

+ Thực phẩm được bảo quản và chế biến không đúng cách.

+ Thực phẩm có sẵn độc tố (cá nóc, cóc, nấm độc, khoai tây mọc mầm,…); thực phẩm bị nhiễm kim loại nặng.

Khoai tây mọc mầm (bên trái) và nấm độc (bên phải)

- Biểu hiện khi ăn phải thực phẩm không an toàn: Rối loạn tiêu hóa (đau bụng, tiêu chảy,...), rối loạn thần kinh (đau đầu, chóng mặt, hôn mê,...).

- Biện pháp đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm:

+ Chọn thực phẩm đảm bảo vệ sinh, nguồn gốc rõ ràng, còn hạn sử dụng.

+ Bảo quản đúng cách theo từng loại thực phẩm.

+ Giữ vệ sinh khi chế biến và ăn uống.