Lực ma sát SVIP

I. LỰC MA SÁT LÀ GÌ?

Khi ta dùng tay búng nhẹ vào một miếng gỗ đang đặt trên bàn, miếng gỗ bắt đầu trượt đi, sau đó chuyển động chậm dần rồi dừng lại.

Hiện tượng này xảy ra là do mặt bàn đã tác dụng một lực lên miếng gỗ tại phần tiếp xúc giữa chúng. Lực đó làm thay đổi chuyển động của miếng gỗ, khiến nó chậm lại và dừng hẳn.

👉 Lực đó được gọi là lực ma sát.

II. LỰC MA SÁT NGHỈ VÀ LỰC MA SÁT TRƯỢT

Lực ma sát nghỉ là lực giữ cho vật đứng yên ngay cả khi nó bị kéo hoặc đẩy.

Lực ma sát trượt là lực xuất hiện khi vật trượt trên bề mặt của vật khác.

Khi kéo một chiếc hộp trên mặt phẳng ngang mà vật chưa chuyển động thì mặt tiếp xúc đó tác dụng vào vật một lực ma sát nghỉ cân bằng với ngoại lực.

Khi lực kéo đạt đến một giá trị xác định thì vật bắt đầu trượt. Lúc đó lực ma sát nghỉ có số đo lớn nhất.

Khi đã trượt, lực ma sát giữa chiếc hộp và mặt bàn là lực ma sát trượt.

III. TÁC DỤNG CỦA LỰC MA SÁT ĐỐI VỚI CHUYỂN ĐỘNG

Khi phanh gấp, lực ma sát xuất hiện ở giữa má phanh (thắng) và vành bánh xe, giữa lốp và mặt đường. Lực ma sát giữa má phanh và vành bánh xe giữ cho bánh xe quay chậm và dừng quay. Lực ma sát trượt giữa lốp và mặt đường làm cho xe dừng lại.

Đẩy nhẹ thì thùng hàng vẫn đứng yên. Lực ma sát nghỉ đã ngăn thùng hàng chuyển động.

Đẩy mạnh thì thùng hàng mới chuyển động. Khi đó lực đẩy đã thắng được lực ma sát nghỉ, làm thùng hàng chuyển động. Khi thùng hàng chuyển động thì xuất hiện lực ma sát trượt cản trở chuyển động của thùng hàng.

Xe ô tô bị sa lầy. Máy vẫn nổ, bánh xe vẫn quay nhưng xe không dịch chuyển được. Đó là do lực ma sát nghỉ giữa lốp và mặt đường chưa đủ mạnh để đẩy được xe đi. Để xe ô tô có thể thoát khỏi sa lầy, phải tăng ma sát nghỉ bằng cách đổ cát, đá, gạch vụn,… vào.

Khi đi bộ, chân đạp lên mặt đường về phía sau làm xuất hiện lực ma sát giữa mặt đường và chân. Lực này có phương nằm ngang, chiều hướng về phía trước, có tác dụng làm người chuyển động về phía trước.

IV. MA SÁT TRONG AN TOÀN GIAO THÔNG

Trên mặt lốp xe có các khía rãnh, để tạo ra lực ma sát giữa lốp và mặt đường đủ mạnh, đẩy xe đi. Đi xe lốp bị mòn không an toàn, vì lực ma sát giữa lốp với mặt đường nhỏ, làm cho xe khó dừng lại khi cần dừng gấp, xe dễ bị trượt lái,…

Khi phanh gấp, lốp xe ô tô để lại một vệt đen dài trên đường nhựa. Đó là do ma sát giữa lốp xe và mặt đường lớn làm cho cao su bị nóng lên, mềm ra và dính vào mặt đường.

Trên đường cao tốc có biển báo chỉ dẫn tốc độ giới hạn khi đường khô và ướt là khác nhau. Đó là vì lực ma sát giữa mặt đường khô và lốp xe lớn hơn giữa mặt đường ướt và bánh xe.