Lý thuyết Bài 15. Cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược của nhà Lý (1075-1077) SVIP

1. Chủ động tiến công để tự vệ (1075)

a. Nguyên nhân:

- Từ giữa thế kỷ IX, nhà Tống bắt đầu có ý định xâm lược Đại Việt để giải quyết các vấn đề nội bộ của mình.

b. Âm mưu của nhà Tống:

- Nhà Tống tìm cách kích động vua Chăm-pa tấn công Đại Việt từ phía Nam, đồng thời ngăn cản việc buôn bán giữa hai nước và mua chuộc các tù trưởng miền núi phía Bắc Đại Việt.

c. Diễn biến:

- Phía Nam: Vua Lý Thánh Tông và Lý Thường Kiệt đã ra tay trấn áp Chăm-pa, giúp giữ vững ổn định phía Nam Đại Việt.

- Phía Bắc: Lý Thường Kiệt quyết định "Tiên phát chế nhân" (tấn công trước để chế ngự kẻ địch).

- Tháng 10 năm 1075, Lý Thường Kiệt và Tông Đản chỉ huy hơn 10 vạn quân chia thành hai đội tấn công vào đất Tống:

+ Quân bộ do các tướng Thân Cảnh Phúc và Tông Đản chỉ huy đánh vào Châu Ung (Quảng Tây).

+ Quân thủy do Lý Thường Kiệt chỉ huy đổ bộ vào Châu Liêm (Quảng Đông).

c. Kết quả: Sau hơn một tháng, quân Đại Việt đã chiếm thành Ung Châu, tiêu diệt kho lương của quân Tống và chủ động rút quân về nước.

Hình 1. Tượng đài Thái úy Lý Thường Kiệt

2. Xây dựng phòng tuyến chuẩn bị kháng chiến (1076-1077)

- Nhà Lý ra lệnh cho quân dân các địa phương nhanh chóng chuẩn bị cho cuộc kháng chiến sắp tới nay sau khi rút quân về nước.

- Phòng tuyến sông Như Nguyệt ở phía Bắc Thăng Long được xây dựng gấp rút nhằm ngăn chặn quân Tống.

- Lý Thường Kiệt trực tiếp chỉ huy phòng tuyến trên sông Như Nguyệt để ngăn quân bộ nhà Tống tấn công vào Đại Việt.

3. Tổ chức phản công và kết thúc chiến tranh (1077)

a. Lực lượng địch:

- Cuối năm 1076, Quách Quỳ và Triệu Tiết chỉ huy quân Tống xuất phát tấn công Đại Việt.

- Quân Tống gồm: 10 vạn bộ binh, 1 vạn kị binh và 20 vạn dân phu, một đạo quân thủy đi theo đường biển để tiếp ứng.

b. Diễn biến:

- Cuối năm 1076, quân Tống do Quách Quỳ và Triệu Tiết chỉ huy tiến vào Đại Việt.

- Tháng 1 năm 1077, quân Tống vượt qua ải Nam Quan (Lạng Sơn) và vào lãnh thổ Đại Việt, nhưng bị quân Đại Việt chặn đánh ở phòng tuyến sông Như Nguyệt. Quân Tống phải đóng quân lại tại bờ Bắc sông Như Nguyệt và chờ quân thủy.

- Cuối năm 1077, Lý Thường Kiệt quyết định vượt sông Như Nguyệt, bất ngờ tấn công vào doanh trại quân Tống.

Hình 3. Lược đồ diễn biến trận Như Nguyệt năm 1077

c. Kết quả:

- Quân Tống rơi vào tình trạng khó khăn và không thể tiếp tục tiến quân.

- Lý Thường Kiệt đã chủ động kết thúc chiến tranh bằng cách đề nghị "giảng hòa". Quách Quỳ nhanh chóng chấp nhận và rút quân về nước.

- Cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi, Đại Việt bảo vệ được độc lập và chủ quyền.

d. Ý nghĩa: Dập tan ý định xâm lược Đại Việt của nhà Tống, nền độc lập, tự chủ của đất nước được giữ vững.

e. Nguyên nhân thắng lợi:

+ Nghệ thuật quân sự độc đáo và sáng tạo của Lý Thường Kiệt.

+ Sức mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc.