Lý thuyết Bài 18. Nhà Hồ và cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược (1400 - 1407) SVIP

1. Sự thành lập nhà Hồ

- Hoàn cảnh lịch sử:

+ Cuối thế kỷ XIV, nhà Trần suy yếu, khởi nghĩa nông dân và nô tì lan rộng.

+ Các cuộc tấn công của Chăm-pa vào Thăng Long làm triều Trần thêm suy yếu.

+ Hồ Quý Ly lợi dụng tình hình, dần nắm quyền. Năm 1397, ông ép vua Trần dời đô vào Thanh Hóa.

- Thành lập nhà Hồ:

+ Năm 1400, Hồ Quý Ly buộc vua Trần nhường ngôi, lập ra triều Hồ và đổi tên nước thành Đại Ngu.

Hình 1. Chân dung Hồ Quý Ly (Ảnh minh họa)

2. Cải cách của Hồ Quý Ly

a. Nội dung cải cách

- Về chính trị - Hành chính:

+ Củng cố chế độ quân chủ tập quyền: cải tổ quy chế quan lại, lập lại kỉ cương,...

+ Đổi tên một số đơn vị hành chính cấp trấn.

+ Thông qua thi cử, tuyển chọn quan lại.

+ Dời đô về thành An Tôn (thành Tây Đô, Thanh Hóa).

- Về quân sự - Quốc phòng:

+ Tăng cường lực lượng quân đội chính quy, xây dựng nhiều thành luỹ như Tây Đô, Đa Bang (Ba Vì, Hà Nội),...

+ Chú trọng chế tạo nhiều vũ khí mới: súng thần cơ, đóng thuyền chiến,...

- Về kinh tế - xã hội:

+ Thực hiện chính sách hạn điền, hạn nô nhằm hạn chế quyền lực của quý tộc Trần.

+ Phát hành tiền giấy Thông bảo hội sao.

+ Cải cách chế độ thuế khóa, thống nhất đơn vị đo lường trong cả nước,…

- Về văn hóa, giáo dục:

+ Cải cách chế độ học tập và thi cử để tuyển chọn nhân tài.

+ Khuyến khích sử dụng chữ Nôm để dịch sách chữ Hán, dạy học và sáng tác văn chương,...

Hình 2. Tiền giấy Thông bảo Hội sao dưới thời Hồ

b. Tác động của cải chách đến đời sống xã hội thời Hồ

- Tích cực:

+ Góp phần củng cố quyền lực của chính quyền trung ương.

+ Giảm bớt thế lực tầng lớp quý tộc.

+ Tăng cường tiềm lực kinh tế đất nước và phát triển văn hoá dân tộc.

- Hạn chế: Những cải cách còn chưa triệt để và kết quả trong thực tế còn hạn chế.

3. Kháng chiến chống quân Minh của nhà Hồ

a. Cuộc xâm lược của quâ Minh và thất bại của nhà Hồ

- Cuối năm 1406, lấy cớ “phù Trần diệt Hồ”, nhà Minh huy động lực lượng lớn chỉ huy tiến sang xâm lược Đại Ngu.

- Cuối tháng 1 - 1407, quân Minh chiếm được thành Đa Bang và Đông Đô, nhà Hồ phải rút quân về cố thủ ở Tây Đô.

- Tháng 6 - 1407, cuộc kháng chiến của nhà Hồ thất bại.

b. Nguyên nhân thất bại:

+ Không huy động được sức mạnh toàn dân tham gia kháng chiến.

+ Nhà Hồ quá chú trọng vào việc xây dựng các phòng tuyến quân sự và lực lượng quân đội chính quy nên tự “giam mình” trong thế trận phòng ngự bị động.

Hình 3. Thành nhà Hồ (Thanh Hóa)