1. Văn học trung đại Việt Nam
– Văn học trung đại Việt Nam gồm hai bộ phận: văn học viết bằng chữ Hán và văn học viết bằng chữ Nôm.
– Các giai đoạn phát triển:
Theo tiến trình lịch sử, văn học thời kì này có thể chia thành 4 giai đoạn:
+ Từ thế kỉ X đến thế kỉ XIV.
+ Từ thế kỉ XI đến thế kỉ XVII.
+ Từ thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX.
+ Nửa cuối thế kỉ XIX.
Cũng có thể phân thành 3 giai đoạn:
+ Từ thế kỉ X đến thế kỉ XVII.
+ Từ thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX.
+ Nửa cuối thế kỉ XIX.
-> Sự phân kì như trên chỉ mang tính tương đối vì quá trình vận động của một nền văn học luôn có sự kế thừa, tiếp nối, sáng tạo.
– Đặc điểm cơ bản:
+ Tính nguyên hợp (hiện tượng văn, sử, triết bất phân).
+ Tính song ngữ (được viết bằng chữ Hán và chữ Nôm).
+ Tính sùng cổ (xu hướng tôn sùng, đề cao cái cũ, cái xưa).
+ Tính quy phạm (sự tuân thủ các chuẩn mực, khuôn mẫu sẵn có về nội dung và hình thức trong sáng tác văn học).
– Văn học trung đại Việt Nam vừa kế thừa văn học dân gian vừa tiếp thu một cách chọn lọc và sáng tạo những tinh hoa từ nhiều nền văn học khu vực, đặc biệt là văn học cổ điển Trung Hoa.
– Văn học trung đại Việt Nam có mối quan hệ gắn bó sâu sắc với vận mệnh của đất nước, phản ánh rõ nét tinh thần yêu nước và khẳng định những giá trị nhân văn, nhân đạo cao đẹp.
2. Tác giả văn học trung đại Việt Nam
– Nền văn học trung đại Việt Nam được hun đúc từ những thế hệ trí thức mang trong mình ý thức tự tôn dân tộc sâu sắc. Các tác giả thời kì này không chỉ kế thừa tinh hoa văn hoá dân gian của người Việt mà còn tiếp nhận ảnh hưởng từ các hệ tư tưởng Nho giáo, Phật giáo và Đạo giáo theo xu hướng dân tộc hoá. Đáng chú ý, nhiều cây bút lớn trong văn học trung đại cũng chính là những anh hùng dân tộc, có đóng góp quan trọng vào công cuộc dựng nước và giữ nước.
– Một số tác giả tiêu biểu trong thời kì này: Nguyễn Trãi, Phạm Ngũ Lão, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Khuyến,…
3. Văn nghị luận Việt Nam thời trung đại
– Văn nghị luận Việt Nam thời trung đại đạt được nhiều thành tựu phong phú, được thể hiện qua nhiều thể loại đa dạng như hịch, cáo, chiếu, biểu, thư, trát, luận thuyết, tự, bạt,...
– Văn nghị luận thời trung đại thường được tổ chức theo bố cục mang tính quy phạm, trong đó mỗi phần đảm nhận một chức năng riêng biệt. Lời văn thường sử dụng nhiều điển tích, điển cố và được xây dựng trên hệ thống lập luận chặt chẽ, thuyết phục.
4. Yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận
