TRI THỨC NGỮ VĂN
1. Phóng sự
– Phóng sự mang đến cho người đọc một cái nhìn sâu sắc, chân thực về các sự kiện, hiện tượng có tính thời sự, thường liên quan đến những vấn đề quan trọng trong xã hội đương đại. Nó thể hiện sự dũng cảm và mạnh mẽ trong việc sử dụng sự thật để đối diện với các quan điểm sai lệch, đồng thời khẳng định những giá trị tích cực, góp phần thay đổi cách nhìn nhận của người đọc. Chính vì thế, phóng sự có tính chiến đấu cao. Những yếu tố cốt lõi của phóng sự bao gồm: tính chân thực về thời gian, địa điểm, sự kiện, con người và các chi tiết cụ thể.
– Một phóng sự cần đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của thông tin. Do đó, người viết phóng sự thường áp dụng các kỹ thuật nghiệp vụ báo chí như điều tra, phỏng vấn, và ghi chép trực tiếp tại hiện trường.
– Bên cạnh việc dựa vào các tư liệu thực tế, tác giả có thể sử dụng một số yếu tố hư cấu ở mức độ nhất định để làm cho câu chuyện và các sự kiện trở nên sinh động, hấp dẫn hơn. Vì vậy, ngoài việc đáp ứng yêu cầu về tính xác thực thông tin, nhiều phóng sự còn thể hiện yếu tố thẩm mỹ, mang đậm dấu ấn cá nhân của người viết qua cách mô tả sự kiện, hiện tượng, sử dụng nghệ thuật kể chuyện, các biện pháp tu từ, và ngôn ngữ giàu hình ảnh, cảm xúc.
Ví dụ: Trong phóng sự Khúc tráng ca nhà giàn, tác giả Xuân Ba đã ghi chép một cách chân thực, cảm động về cuộc sống khó khăn, gian khổ, nhiều mất mát, hi sinh và cũng rất đáng tự hào của những cán bộ, chiến sĩ trên các nhà giàn ở quần đảo Trường Sa.
2. Hồi kí
– Hồi kí cũng là một tiểu loại của thể kí, có giá trị tư liệu cao:
– Đặc điểm:
+ Hồi kí đề cao tính xác thực của những gì được kể.
+ Tập trung ghi chép, soi tỏ phần hiện thực mà người viết hiểu rõ với tư cách là chứng nhân.
+ Tác giả kể chuyện theo ngôi thứ nhất, trực tiếp trình bày, mô tả về con người và sự việc.
+ Hồi kí mang đậm tính chủ quan. Đây cũng chính là đặc điểm tạo nên sức hút riêng của thể loại này.
– Tác dụng:
+ Giúp độc giả thấy rõ trải nghiệm phong phú và thế giới tinh thần riêng của người viết
+ Từ tác phẩm hồi kì, người đọc cũng có thể hình dung được diện mạo chân thực của đời sống lịch sử – xã hội và văn hoá một thời đã qua.
Ví dụ: Trong hồi kí Điện Biên Phủ - điểm hẹn lịch sử, Đại tướng Võ Nguyên Giáp kể lại toàn bộ diễn biến chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ năm 1954, trong đó có “Quyết định khó khăn nhất” về phương châm tác chiến mà ông đã thực hiện.
3. Ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật
– Ngôn ngữ trang trọng là phong cách ngôn ngữ dùng trong những ngữ cảnh giao tiếp có tính nghi thức. Trong đó, nó mang đặc điểm: Chủ thể phát ngôn thể hiện thái độ khách quan, lịch sự, tôn trọng với người nghe thông qua những từ ngữ, câu văn đầy đủ thành phần, có thể tổ chức theo tầng bậc phức tạp.
– Ngôn ngữ thân mật là phong cách ngôn ngữ dùng trong những ngữ cảnh giao tiếp đời sống, trong sinh hoạt hàng ngày. Đặc điểm: Chủ thể nói thường thể hiện thái độ thân thiện, gần gũi với người nghe thông qua các ngôn ngữ thân mật, thường có hình thức ngắn, có thể rút gọn thành phần. Bên cạnh đó, người nói có thể dùng tiếng lóng, biệt ngữ xã hội, từ ngữ địa phương,...
