Bài thơ “Chốn Quê” của Nguyễn Khuyến không chỉ khắc họa một bức tranh chân thực về cuộc sống nghèo khó của người nông dân mà còn thể hiện nỗi lòng trăn trở, bất lực của tác giả trước thời cuộc. Qua những dòng thơ ngắn gọn nhưng đầy xúc cảm, Nguyễn Khuyến mang đến cho người đọc cái nhìn sâu sắc về đời sống cơ cực và tâm trạng u uất của con người trong bối cảnh lịch sử xã hội lúc bấy giờ.

Ngay từ những câu mở đầu, bài thơ đã làm nổi bật tình cảnh khó khăn của người làm ruộng: "Mấy năm làm ruộng vẫn chân thua,/ Chiêm mất đằng chiêm, mùa mất đằng mùa." Hai câu thơ diễn tả sự bấp bênh, thất bại trong lao động của người nông dân. Điệp từ “mất” như nhấn mạnh sự trống rỗng và bất lực khi mùa màng liên tục thất bát, khiến cho cuộc sống thêm phần đói kém.

Những khó khăn ấy không dừng lại ở ruộng đồng mà còn bị chồng chất bởi gánh nặng thuế má, nợ nần: "Phần thuế quan Tây, phần trả nợ,/ Nửa công đứa ở, nửa thuê bò." Hình ảnh “thuế quan Tây” gợi lên cảnh áp bức nặng nề từ chế độ thực dân. Sự chia chác “nửa công” cho thấy người nông dân gần như kiệt quệ, không còn đủ sức lao động để tự nuôi sống bản thân và gia đình. Những gánh nặng chồng chất này khiến cuộc sống của họ chỉ còn là sự tồn tại vất vả.

Hai câu tiếp theo tiếp tục lột tả rõ hơn bức tranh nghèo khó trong sinh hoạt thường ngày: ''Sớm trưa dưa muối cho qua bữa, / Chợ búa trầu chè chẳng dám mua." Chỉ với hai câu thơ, Nguyễn Khuyến đã khắc họa một cách sinh động bữa ăn đạm bạc, thiếu thốn, cùng sự cắt giảm những nhu cầu nhỏ bé nhất trong cuộc sống hàng ngày. Từ ngữ “chẳng dám mua” thể hiện rõ tâm trạng cam chịu và bất lực của con người trước thực tại.

Hai câu kết khép lại bài thơ với một câu hỏi đầy xót xa: "Cần kiệm thế mà không khá nhỉ / Bao giờ cho biết khỏi đường lo?" Ở đây, Nguyễn Khuyến không chỉ đặt ra một câu hỏi về số phận người nông dân mà còn gián tiếp bộc lộ sự bất lực của chính ông trước những bất công xã hội. Từ “khỏi đường lo” thể hiện khát vọng thoát khỏi cảnh bần cùng, khổ cực, nhưng điều đó dường như là một giấc mơ xa vời.

Tóm lại, bài thơ “Chốn Quê” của Nguyễn Khuyến không chỉ phản ánh chân thực cuộc sống khốn khó của người nông dân mà còn là tiếng lòng đau đáu của tác giả trước bối cảnh xã hội đen tối. Bằng ngôn ngữ mộc mạc, giàu sức gợi và lối diễn đạt giản dị, tác phẩm đã để lại ấn tượng mạnh mẽ, khơi gợi lòng cảm thương sâu sắc cho số phận những người lao động nghèo. Qua đó, Nguyễn Khuyến cũng gửi gắm thông điệp về sự cần thiết của một xã hội công bằng, nhân văn hơn.

Câu 1. Phương thức biểu đạt chính của truyện là tự sự 

Câu 2. Ngôi kể thứ nhất 

Câu 3. Chủ đề của văn bản là tình cảm gia đình ấm áp 

Câu 4. từ ngữ địa phương là ''đậu phộng'' và ''rau om'' , từ ngữ toàn dân tương ứng là ''lạc'' và ''rau ngổ''  

Câu 5. Chi tiết “Thấy mẹ buồn, tôi cũng buồn lây. Nhưng tôi chẳng biết cách nào an ủi mẹ. Tôi đành phải nín thở nuốt trọn một tô canh bí đỏ cho mẹ vui lòng.” cho thấy nhân vật "tôi" là người giàu tình cảm, yêu thương và luôn quan tâm đến mẹ. Dù không thích món canh bí đỏ, nhưng "tôi" vẫn cố gắng ăn để mẹ không buồn, thể hiện lòng hiếu thảo và sự tôn trọng đối với mẹ.

Câu 6. Tình cảm gia đình là nguồn động lực và chỗ dựa vững chắc cho mỗi con người trong cuộc sống. Qua câu chuyện, ta thấy sự yêu thương, quan tâm lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình có thể giúp vượt qua khó khăn, tiếp thêm sức mạnh. Mỗi người nên trân trọng những khoảnh khắc bình dị nhưng ý nghĩa bên gia đình. Chính sự sẻ chia và đùm bọc ấy làm nên giá trị quý báu mà không điều gì có thể thay thế. Tình cảm gia đình không chỉ là nơi ta nhận, mà còn là nơi ta cần biết cách yêu thương và đáp lại những hy sinh thầm lặng.