Giữa nhịp sống gấp gáp của thời đại số, khi những giá trị hiện đại ngày càng len lỏi sâu vào từng ngóc ngách đời sống, con người dường như đang ngày một xa rời những điều tưởng chừng thân quen nhất – đó là văn hóa truyền thống. Những lời ru xưa, điệu chèo, câu hát dân ca, phong tục tết quê, chiếc áo dài thướt tha... từng là linh hồn của dân tộc, giờ đây đang dần bị khuất lấp sau ánh đèn của đô thị phồn hoa. Gìn giữ và bảo vệ những giá trị văn hóa truyền thống, vì thế, không còn là một lựa chọn – đó là nghĩa vụ thiêng liêng của mỗi người Việt Nam hôm nay.

Văn hóa truyền thống là hồn cốt của một dân tộc. Đó không chỉ là lễ hội, là điệu múa hay chiếc áo dài, mà còn là cách chúng ta sống, nghĩ, cư xử, là đạo lý "uống nước nhớ nguồn", là lòng nhân hậu, thủy chung, là những điều làm nên cái "tôi" rất Việt giữa muôn trùng những cái "chung" của nhân loại. Giữ gìn văn hóa không phải là níu kéo quá khứ mà là giữ cho gốc rễ dân tộc không bị bật tung giữa cơn lốc hội nhập.

Thế nhưng, thật buồn khi trong đời sống hiện đại hôm nay, nhiều giá trị truyền thống đang bị lãng quên hoặc xem nhẹ. Không ít bạn trẻ có thể hát trơn tru những ca khúc Âu - Mỹ nhưng lại không thuộc nổi một câu ca dao. Những lễ hội văn hóa bị thương mại hóa, những nét đẹp phong tục bị xem là lỗi thời, là "quê mùa". Tâm hồn của một dân tộc đang bị xói mòn từng ngày nếu chúng ta chỉ mải chạy theo cái mới mà quên mất những giá trị cũ đã từng làm nên chiều sâu và phẩm giá của con người Việt Nam.

Tuy vậy, chúng ta vẫn có quyền hy vọng. Văn hóa truyền thống chưa bao giờ mất đi – nó chỉ đang chờ được đánh thức bằng tình yêu và sự sáng tạo. Có những người trẻ đang sống hết mình với âm nhạc dân tộc, phục dựng trò chơi dân gian, đưa văn hóa quê hương vào những dự án nghệ thuật đương đại. Có những nhà thiết kế lấy cảm hứng từ hoa văn trống đồng để tạo nên thời trang hiện đại mang đậm hồn Việt. Khi văn hóa được tiếp cận bằng cảm hứng sáng tạo và sự tôn trọng, nó sẽ không bao giờ cũ – nó sẽ sống lại trong hình hài mới, đầy sức sống.

Là một người trẻ, em hiểu rằng: trách nhiệm với văn hóa dân tộc không chỉ là ở những điều lớn lao. Đó có thể bắt đầu từ việc nói tiếng Việt cho đúng, từ lời chào kính trọng ông bà, từ việc mặc áo dài ngày Tết, từ sự tò mò và yêu thích với một điệu hò, một món ăn cổ truyền. Văn hóa bắt đầu từ những điều rất nhỏ, và chính từ những điều nhỏ ấy, bản sắc dân tộc được nuôi dưỡng bền lâu.

Gìn giữ văn hóa truyền thống là giữ cho tâm hồn dân tộc không lạc lối giữa bao biến động của thời đại. Khi mỗi người biết nâng niu những giá trị của cha ông, là khi ta đang viết tiếp câu chuyện của dân tộc bằng chính nhịp sống hôm nay. Và chỉ khi cội nguồn được gìn giữ, chúng ta mới có thể vững vàng vươn ra thế giới mà không đánh mất chính mình.

Nhân vật “em” trong bài thơ Chân quê của Nguyễn Bính là biểu tượng tiêu biểu cho vẻ đẹp truyền thống, thuần hậu của người con gái thôn quê Việt Nam. Hình ảnh “em” được khắc họa qua lời kể đầy trìu mến của nhân vật “anh”, hiện lên với dáng vẻ mộc mạc: áo cánh nâu, khăn mỏ quạ, chân đi guốc mộc – tất cả đều gợi nên nét duyên dáng, nền nã rất riêng. “Em” từng mang vẻ đẹp nhẹ nhàng, kín đáo nhưng đậm chất thơ, khiến “anh” thầm yêu, thầm nhớ. Tuy nhiên, khi “em” bắt đầu thay đổi, chạy theo cái đẹp thị thành với phấn son, áo lụa, vẻ đẹp ấy dần mất đi sự dung dị vốn có. Trong ánh nhìn đầy nuối tiếc của nhân vật “anh”, người đọc nhận ra tiếng nói yêu quý, trân trọng vẻ đẹp chân quê – một vẻ đẹp gắn liền với bản sắc văn hóa dân tộc. Qua đó, Nguyễn Bính không chỉ thể hiện nỗi buồn riêng tư mà còn gửi gắm tâm sự của một người nghệ sĩ trước nguy cơ phai nhạt của những giá trị truyền thống giữa thời đại đổi thay. “Em” vì thế trở thành hình tượng nghệ thuật giàu sức biểu cảm và chiều sâu văn hóa.

Một tác phẩm văn học thường có nhiều thông điệp. HS cần rút ra thông điệp từ nội dung tác phẩm và đưa ra lí giải hợp lí. Tác phẩm Chân quê có một số thông điệp như sau: 

- Chúng ta cần có ý thức bảo vệ, giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống của quê hương, dân tộc. 

- Chúng ta cần học được cách sống, ứng xử phù hợp với môi trường sống của mình. 

- Biện pháp tu từ được sử dụng ở đây là ẩn dụ. 

- "Hương đồng gió nội" là nét đặc trưng của vùng quê. Tác giả dùng "hương đồng gió nội" để ẩn dụ cho chất quê chân chất, thật thà, giản dị của em, nhằm nhấn mạnh dường như chỉ sau một ngày đi tỉnh về em đã đánh mất những giá trị văn hóa truyền thống, đặc trưng của con người quê hương mình. 

Trong bài thơ tác giả liệt kê 2 kiểu loại trang phục, lần lượt đại diện cho thành thị (trang phục của tỉnh) và nông thôn (trang phục của quê). 

- Trang phục của tỉnh: khăn nhung, quần lĩnh, áo cài khuy bấm.

- Trang phục của quê: yếm lụa sồi, dây lưng đũi, áo tứ thân, khăn mỏ quạ, quần nái đen.

Nhan đề Chân quê gợi cho em cảm giác về chất quê mộc mạc, giản dị, chân chất, thật thà của những con người sống ở nông thôn. 

Bài thơ Chân quê được viết theo thể thơ tự do. 

• Nếu em là H, em sẽ xử lý như sau:
  • Bình tĩnh lại và nhận ra hành động của mình là sai, gây tổn thương và ảnh hưởng nghiêm trọng đến bạn M.
  • Chủ động xin lỗi M vì đã xâm phạm quyền riêng tư và dùng lời lẽ không phù hợp.
  • Gỡ bỏ bài đăng ngay lập tức, đồng thời thông báo với những người đã xem hoặc chia sẻ bài viết không tiếp tục lan truyền nội dung đó.
  • Rút kinh nghiệm, không để cảm xúc cá nhân chi phối hành động, đặc biệt là khi sử dụng mạng xã hội.
  • Nếu còn mâu thuẫn trong nhóm, nên trao đổi thẳng thắn với M, hoặc nhờ giáo viên hướng dẫn can thiệp, để tìm cách phối hợp và hoàn thành nhiệm vụ chung.
• Bài học rút ra:
  • Cần tôn trọng quyền riêng tư và danh dự của người khác trong mọi tình huống.
  • Khi có mâu thuẫn, phải giải quyết bằng thái độ hợp tác, tôn trọng lẫn nhau, không nên để cảm xúc tiêu cực dẫn đến hành động sai trái.
  • Sử dụng mạng xã hội một cách có văn hóa, có trách nhiệm, không đăng tải thông tin cá nhân hay xúc phạm người khác.

Tình huống a:

Nhận xét:

• Hành vi của B xâm phạm quyền bất khả xâm phạm về đời tư và bí mật thông tin riêng tư của A. Theo pháp luật, việc xem nội dung tin nhắn và chụp màn hình gửi cho người khác khi chưa được sự cho phép là vi phạm quyền riêng tư cá nhân.
• Đây là hành vi thiếu ý thức tôn trọng người khác và có thể gây tổn thương, mất lòng tin, hoặc hậu quả nghiêm trọng nếu thông tin bị lạm dụng.

Nếu em là B, em sẽ xử lý như sau:

• Không tự ý mở điện thoại và đọc tin nhắn của bạn khi chưa có sự đồng ý.
• Nếu thực sự lo lắng có vấn đề nghiêm trọng (ví dụ tin nhắn đe dọa), nên báo cho thầy cô hoặc chính A để xử lý đúng cách.

Tình huống b:

Nhận xét:

• Hành động của H là xâm phạm quyền bất khả xâm phạm về thư tín của người khác, một quyền được hiến pháp và pháp luật bảo vệ.
• Dù có quan hệ thân thiết trong gia đình, nhưng việc tự ý mở thư không thuộc về mình là hành vi sai trái, thể hiện thiếu tôn trọng và thiếu ý thức pháp luật.

Nếu em là H, em sẽ xử lý như sau:

• Tôn trọng quyền riêng tư của chú, không mở thư ra xem.
• Nếu lo lắng có gì gấp, có thể giao lại thư ngay lập tức và nhắc chú có thư chứ không tự ý xử lý.

Kết luận chung:

Cả hai tình huống đều phản ánh sự vi phạm quyền riêng tư của cá nhân, điều này trái với đạo đức và pháp luật. Là học sinh, chúng ta cần:

• Tôn trọng quyền riêng tư của người khác.
• Không can thiệp vào thông tin cá nhân như điện thoại, thư từ, tin nhắn… nếu không có sự cho phép.
• Góp phần xây dựng môi trường sống, học tập lành mạnh, văn minh, có trách nhiệm.